شرکت یارا پژوهش فناور صدرا

سلیاک

بيماری سلياک يا آنتروپاتی (بيماري روده كوچك) حساس به گلوتن، (CD) Disease Celiac  یک عامل غيرعفونی سوءجذب است كه به دنبال كاهش سطح جذبی روده باريک به وجود می‌آيد. اختلال اصلی در اين بيماری، حساسيت به گلوتن -پروتئينی موجود در گندم و غلات مربوط (جو معمولی، جو چاودار) است كه منجر به تخريب مخاط روده كوچک از طريق مكانيسم خودايمنی در افرادی كه از لحاظ ژنتيكی مستعد به بيماري هستند، می‌شود(1). علايم مزمن شكمی (اسهال، نفخ شكم)، تأخير رشد و بلوغ يا(FTT) thrive to failure ، تحريک پذيری، كاهش اشتها، كاهش وزن، فقر غذايی، كمبود آهن از علايم كلاسيک اين بيماری است. اما بسياری از بيماران نمای غيرشايع دارند و تظاهرات گوارشی ندارند. در صورت تأخير تشخيص و عدم درمان اين بيماران، عوارض پيچيده و نگران كننده‌ای حادث می‌شود(3-2) .

یک اختلال خودایمنی روده باریک 

بیماری سُلیاک به انگلیسیCoeliac disease)) یا اسپروی سلیاک یک اختلال خودایمنی روده باریک با زمینه ژنتیکی (ارثی) است. در این بیماری گوارشی پرزهای روده باریک آسیب دیده و در جذب مواد اختلال دارد. در صورتیکه بیماران مبتلا به سلیاک پروتئینی از دسته گلوتن (gliadin) که در برخی از غلات مانند گندم، جو، چاودار و گاه جوی دوسر وجود دارد را مصرف کنند دچار علایم عدم تحمل می‌شوند. ظاهراً ورود گلوتن به سلول‌های پرزهای روده موجب پاسخ سیستم ایمنی می‌شود. واکنش التهابی ایجاد شده موجب تحلیل پرزهای روده (villous atrophy) و کاهش فعالیت آنزیم‌های روده می‌شود. چون بخش عمده‌ای از جذب مواد غذایی در روده در پرزهای روده انجام می‌گیرد تخریب پرزها موجب سوء جذب می‌شود. اغلب موارد بیماری سلیاک، ژنتیکی هستند. بیماری سلیاک واگیر یا سرطانی نیست. این بیماری معمولاً به هنگام     دوران شیرخوارگی یا اوایل کودکی (دو هفتگی تا یک سالگی) آغاز می‌شود. امکان دارد علائم هنگامی ظاهر شوند که کودک اول بار شروع به خوردن غذاهای حاوی گلوتن می‌کند. در بزرگسالان، علایم ممکن است به تدریج و در عرض چند ماه یا حتی چند سال پدیدار شوند.(ویکی پدیا)

سلیاک، شایع‌ترین عدم تحمل غذایی مبتنی بر ژنتیک

جالب است بدانید که، بیماری سلیاک که در اثر مصرف پروتئینی از دسته گلوتن(گلیادین)در افراد مستعد ژنتیکی ایجاد می‌شود، شایع‌ترین عدم تحمل غذایی مبتنی بر ژنتیک در جهان است که تقریبا در میان 1% از جمعیت عمومی شیوع دارد. این آنتروپاتی ممکن است در هر سنی با طیف گسترده‌ای از علائم و نشانه‌های بالینی که فراتر از دستگاه گوارش هستند، ظاهر شود. بیماری سلیاک طیف وسیعی دارد. شایع‌ترین علائم گوارشی شامل اسهال، نفخ، کاهش وزن ناگهانی، استئاتوره (اسهال چرب) می‌باشد. از دیگر علائم این بیماری خستگی، آسیب به رشد کودک، آتروفی و ضعف عضلانی است. ) ویکی پدیا)

عوارض بیماری سلیاک

این بیماری عوارضی را نیز به دنبال دارد. به عنوان مثال كمبود آهن و ویتامین B12 ناشی از سوء جذب در این بیماری باعث كم‌خونی و كمبود ویتامینD  و کمبود كلسیم ناشی از این بیماری، باعث پوكی استخوان و كمبود مواد معدنی در بدن فرد منجر به تغییر رنگ دندان‌ها و … می‌شود. سایر عوارض ناشی از سلیاک شامل خستگی، ضعف، اختلالات رفتاری، تشنج و ناباروری می­باشند که البته شدت و نوع این علائم در افراد، متفاوت خواهد بود.

آیا روش پیشگری هم وجود داره ؟

در حال حاضر نمی‌توان از ابتلا به این بیماری پیشگیری نمود و تنها راه درمان، حذف گلوتن از رژیم غذایی است. در واقع تنها با رعایت همیشگی یک رژیم سخت فاقد گلوتن، بیماران سلیاکی می‌توانند روند یک زندگی عادی و طبیعی را طی نمایند.

رژیم غذایی

بیماران مبتلا به سلیاک باید از مصرف مواد غذایی حاوی گندم، جو، چاودار و برخی حبوبات پرهیز و آرد سیب‌زمینی، برنج، عدس، سویا، ذرت و لوبیا را جایگزین آن کنند. بیشتر مبتلایان به سلیاک به تخم‌مرغ، شکر و روغن حساسیت‌های متفاوتی دارند، از این رو از مصرف محصولاتی که این گونه مواد بوفور در آن‌ها به کار رفته نظیر انواع سس‌ها خودداری کنید.(ویکی پدیا)

از آنجایی که بیماران سلیاکی ناگزیر به مصرف غذاهای فاقد گلوتن هستند، اغلب بدن آنها با کمبود آهن، ویتامین‌ها و مواد معدنی مواجه می‌شود که برای جبران این کمبودها گاهی ناگزیر به مصرف قرص آهن و… می‌شوند.

اما کینوا می‌تواند یه انتخاب کاملا مناسب و شگفت انگیز برای این بیماران باشد!

کینوا و سلیاک

کـینـــــــــوا در حقیقت شبه ­غله ای است که به دلیل محتوای بالای پروتئین نسبت به سایر غلات، “سوپــــرغـــــــــــذا” محسوب شده و منبع کاملی از کلیه اسیدهای آمینه ضروری، کلسیم، فیبر و آهن است که فاقد گلوتن می­باشد. گلیادین در بذر گندم، هوردئین در جو و سکالین در چاودار مواد توکسیکی یا سمّی برای افراد مبتلا به سلیاک محسوب می­شوند، اما کینوا دارای مقدار ناچیزی از پرولامین­هاست که از نظر طبیعی گیاهی فاقد گلوتن بوده و می­تواند یک جایگزین بسیار امیدبخش به جای گندم باشد. تحقیقاتی که در انگلستان بر روی 15 رقم کینوا انجام گرفت موید این موضوع بود که میزان گلوتن کینوا زیر ppm 20 می­باشد که این میزان برای افراد مبتلا به سلیاک ایمن بوده و هیچ حساسیتی ایجاد نخواهد کرد. بدیهی است زمانی که قرص‌های شیمیایی آهن و کلسیم برای این افراد ضروری است، مصرف روزانه کینوا علاوه بر جیره مناسب غذایی، تأمین کننده این دو عنصر حیاتی نیز خواهد بود.(فائو، 2011)

منابع

1. Kumar V, Abbas AK, Fausto N, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic basis of disease. 8th ed. Philadelphia: Saunders; 2010.p.795-6.
2. Kliegman RM, Stanton B, Geme JSt, Schor NF, Behrman RE, Nelson textbook of pediatrics.19th ed. Philadelphia: Saunders; 2011.p.1308-11.
3. مجله دانشكده دندانپزشكي اصفهان، دوره 9 ،شماره 6 ،بهمن 1392
4. سید ابراهیم سیفتی، گزارش هفته پژوهش سال 1393، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان